Kumar Bağımlılığı: Belirtileri, Nedenleri ve Tedavi Süreci

Kumar Bağımlılığı Nedir?

Kumar bağımlılığı, DSM-5’te “Kumar Oynama Bozukluğu (Gambling Disorder)” olarak tanımlanır ve madde kullanım bozukluklarıyla aynı sınıfta değerlendirilir. Yani, tıpkı alkol ya da madde bağımlılığı gibi beynin ödül sistemini etkileyen bir davranışsal bağımlılıktır.

Kumar oynayan kişi, kayıplarına rağmen oynamaya devam eder, oynama davranışını kontrol edemez ve bu durum hem psikolojik hem de sosyal açıdan ciddi sonuçlara yol açar.

Kumar Bağımlılığının Belirtileri (DSM-5’e Göre)

DSM-5’e göre kumar oynama bozukluğu tanısı için aşağıdaki belirtilerden en az dördünün son 12 ay içinde görülmesi gerekir:

• İstenilen heyecanı yakalamak için giderek daha fazla para ile kumar oynama ihtiyacı

• Kumar oynamayı bırakma veya azaltma girişimlerinde huzursuzluk, öfke ya da kaygı hissetme

• Kumar oynama davranışını kontrol edememe

• Sürekli olarak kumarla meşgul olma (geçmiş kayıpları düşünme, yeni oyun planları kurma)

• Kayıpları telafi etmek için yeniden kumar oynama isteği (“kaybımı geri alayım” düşüncesi)

• Kumar oynama davranışının boyutunu gizleme veya inkâr etme

• Kumar nedeniyle önemli ilişkiler, iş veya eğitim hayatının zarar görmesi

• Kumar borçlarını ödemek için başkalarından para isteme

Kumar Bağımlılığının Nedenleri

Kumar bağımlılığı, yalnızca şans ya da para arayışıyla açıklanamaz. Psikolojik, biyolojik ve çevresel etkenlerin bir araya gelmesiyle oluşur:

• Beyin Ödül Sistemi: Kumar oynarken dopamin salınımı artar; bu da kişide “kazanma hazzı” yaratarak davranışı pekiştirir.

• Duygusal Kaçış: Bazı kişiler stres, yalnızlık veya depresyon gibi olumsuz duygulardan kaçmak için kumara yönelir.

• Kültürel ve Sosyal Faktörler: Bazı çevrelerde kumar, eğlence veya statü göstergesi olarak algılanabilir.

• Kişilik Özellikleri: Dürtüsellik, risk alma eğilimi ve düşük özdenetim gibi özellikler riski artırır.

Kumar Bağımlılığı ile Başa Çıkma ve Tedavi

Kumar bağımlılığı tedavi edilebilir bir durumdur; ancak farkındalık ve isteklilik sürecin temelini oluşturur.

1. Fark Etmek ve Kabul Etmek: Kişinin durumunu inkâr etmeden, bir sorun olduğunu fark etmesi ilk adımdır.

2. Profesyonel Destek: Psikoterapi, özellikle bilişsel-davranışçı yaklaşımlar, kumar davranışını tetikleyen düşünce kalıplarını değiştirmeye yardımcı olur.

3. Destek Grupları: Benzer süreçlerden geçen kişilerle deneyim paylaşımı, motivasyonu güçlendirir.

4. Aile Desteği: Ailenin suçlamadan, yargılamadan sürece destek olması iyileşmeyi kolaylaştırır.

5. Maddi Sınırlar ve Kontrol Mekanizmaları: Banka erişimlerini sınırlamak, nakit taşımamak gibi önlemler de faydalıdır.

Kumar bağımlılığı, sadece maddi kayıplarla sınırlı olmayan, kişinin benlik saygısını, ilişkilerini ve ruhsal sağlığını etkileyen ciddi bir bozukluktur. Ancak doğru destek ve tedavi ile bu döngüden çıkmak mümkündür.