Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri

Çocuğunuz sürekli hareket halinde mi, derslere odaklanmakta zorlanıyor mu? Ya da yetişkin bir birey olarak işleri organize etmekte güçlük çekiyor musunuz? Bu durumların arkasında Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) olabilir.

DEHB Nedir?

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu, kişinin dikkatini toplama, dürtülerini kontrol etme ve hareketliliğini düzenleme konusunda güçlük yaşadığı nörogelişimsel bir bozukluktur. Çocuklukta başlasa da yetişkinlikte de devam edebilir.

DEHB Belirtileri

DEHB, genellikle üç belirti grubuyla kendini gösterir:

1. Dikkat Eksikliği Belirtileri

• Detaylara dikkat etmeme, sık hata yapma

• Uzun süre odaklanmakta güçlük

• Organize olmakta zorluk

• Sıklıkla eşyaları kaybetme

• Günlük işlerde unutkanlık

2. Hiperaktivite Belirtileri

• Yerinde duramama, sürekli hareket etme

• Sessiz aktivitelerde zorlanma

• Aşırı konuşma

• Rahatsızlık verici kıpırdanmalar

3. Dürtüsellik Belirtileri

• Söz kesme, sıra beklemekte zorlanma

• Sabırsızlık

• Düşünmeden hareket etme

DEHB Neden Olur?

Kesin nedeni tam olarak bilinmese de şu faktörler rol oynar:

• Genetik yatkınlık: Ailede DEHB öyküsü

• Beyin gelişimi: Beyin bölgelerinde yapısal ve işlevsel farklılıklar

• Çevresel etkenler: Gebelikte sigara/alkol kullanımı, erken doğum

DEHB Tedavisi

DEHB tedavisi, bireyin yaşına, ihtiyaçlarına ve belirtilerin şiddetine göre değişir.

1. Psikoterapi

Davranışsal terapi ve aile eğitimi, çocuklarda oldukça etkili olabilir. Yetişkinlerde ise zaman yönetimi, organizasyon becerileri ve stresle başa çıkma üzerine odaklanılır.

2. İlaç Tedavisi

Psikiyatristler, dikkat ve dürtü kontrolünü düzenlemeye yardımcı ilaçlar önerebilir.

3. Günlük Yaşamda Destek

• Düzenli uyku ve beslenme

• Günlük program oluşturma

• Fiziksel aktiviteleri artırma

• Dikkat dağıtıcı unsurları azaltma

Yetişkinlerde DEHB

DEHB sadece çocuklara özgü değildir. Yetişkinlerde şu sorunlara yol açabilir:

• İşleri erteleme, organize olamama

• İlişkilerde sabırsızlık ve iletişim zorlukları

• İş hayatında motivasyon ve performans sorunları

Sonuç

DEHB, hem çocuklukta hem yetişkinlikte yaşamı zorlaştırabilir. Ancak erken tanı, doğru tedavi ve destekleyici yaklaşımlarla belirtiler yönetilebilir ve yaşam kalitesi artabilir.